Feminizam i feminizmi
Feminizam bi se najsažetije mogao definisati kao skup ideologija i pokreta koji zagovaraju politi?ku, unhealthy društvenu i ekonomsku jednakost žena s muškarcima.
Dobro su poznata njegova tri talasa – devetnaestostogodišnja nastojanja sufražetkinja da žene dobiju pravo glasa predstavljaju prvi talas; u drugom, here koji je zapljuskivao najpre zapadne zemlje od šezdesetih do osamdesetih godina 20. veka, sildenafil žene su se masovno borile protiv dominacije patrijarhata i neravnopravnog položaja muškaraca i žena u društvu, zakonima i kulturi; i napokon, tre?i talas, koji se podigao krajem osamdesetih godina prošlog veka, feminizam je sa
hiljadu lica i nije ga lako svesti pod jedan zajedni?ki naziv. On je nastao kao odgovor na uo?ene propuste drugog talasa feminizma. U svom nastojanju da uklju?i žensku populaciju koja u drugom talasu nije imala svoj glas i da nadi?e rodne razlike, tre?i talas se približio drugim teorijama poput postkolonijalne i queer teorije. Iako mnogi smatraju da tre?i još uvek traje, postoje i oni koji su proglasili njegov kraj i o sadašnjim feministi?kim nastojanjima govore kao o postfeminizmu.
Ve? je uobi?ajeno da se danas ne govori o feminizmu (u jednini), nego o feminizmima (u množini). Liberalni, radikalni, lezbijski, anarhofeminizam i ekofeminizam samo su neke od njegovih poznatijih ina?ica, ali postoje i one malopoznate struje poput verskog feminizma ili feminizma pretilosti. Kako su kritikovanje i kritika upisani u srž feminizma, feministkinje su kriti?ku oštricu okretale i prema nekim vlastitim strukturama. Stoga ne ?udi da je ve?ina promišljenih i argumentovanih kritika feminizma došlo iz redova samih feministkinja i da su neke feministi?ke struje nastale u opoziciji prema drugima.
Postkolonijalni feminizam uveliko kritikuje zapadnja?ki feminizam jer je ono što su one smatrale univerzalnim ženskim iskustvom utemeljeno zapravo samo na iskustvu belkinje iz srednje klase. To se iskustvo nikako nije moglo primeniti na žene koje su uz rodnu bile žrtve i klasne i rasne nejednakosti. Radikalne feministkinje kao što im i samo ime govori bile su radikalnije su od ostalih. One su smatrale da se žene mogu osloboditi jedino ukidanjem patrijarhalnih institucija, što ide tako daleko da uklju?uje i ukidanje države. Za njih su liberalne, srednjestrujaške feministkinje koje nastoje da postignu jednakost muškaraca i žena u društvu kroz politi?ku i pravnu reformu, bile previše blage. Optuživale su ih da su one krive za podre?eni položaj žena. Jednakost koja postoji na papiru, odnosno u zakonima, prema radikalistkinjama, ne?e rešiti problem nejednakosti. Ništa bolje, za radikalne feministkinje, nisu bile ni socijalisti?ke i marksisti?ke feministkinje koje su problem rodne nejednakosti videle u klasnoj nejednakosti. Individualne feministkinje, koje na žene gledaju kao na ljudska bi?a koja imaju moralno i/li zakonsko pravo na sopstvena tela i vlasništvo, kritikovale su ostale oblike feminizma, posebno liberalni i radikalni feminizam. Prebacuju im to što su zbog njih žene kao grupa poslužile kao izgovor državnoj intervenciji u prava pojedinaca.
U dva veka feministi?kog projekta neslaganja feministkinja oko odre?enih tema znale su di?i poprili?no prašine, a feministi?ka su se koplja najviše lomila oko tema vezanih uz seksualnost. Krajem 70-ih i po?etkom 80-ih doga?ali su se pravi ratovi izme?u seks pozitivnih feministkinja i anti-porno feministkinja. Anti-porno feministkinje smatrale su da je izvor ženske potla?enosti muška seksualna dominacija, i da su iskorenjivanje pornografije i prostitucije želeli da u?ine glavnim ciljem feministi?kog pokreta. S druge strane, seks pozitivni feminizam promovisao je (i još uvek promoviše) otvorenu seksualnost, legalizaciju pornografije, prostitucije, sadomazohisti?kog seksa i prihvatanje homoseksualnosti i transrodnosti. Neki su ovaj sukob videli kao po?etak kraja drugog talasa feminizma.
Da ne bi ispalo da su se feministkinje samo me?usobno kritikovale, potrebno je re?i da je bilo i kritika koje su dolazile s drugih strana. Razli?iti protivnici feminizma obi?no su se okupljali pod zajedni?kom kapom nazvanom antifeminizam. Neki od antifeminista drže da je feminizam postigao svoje ciljeve i da njegova daljnja nastojanja zapravo traže superiornost žena nad muškarcima, a drugi ga ocenjuju kao potpuno promašen projekat koji društvu nije doneo ništa dobro. Feministkinje su, smatraju oni, uništile prirodnu podelu na muške i ženske poslove, krive su za razaranje tradicionalne porodice i širenje kojekakvih modernih pošasti poput abortusa, “homoseksualizma” i pornografije. Osim spomenutih grehova, feminizmu, posebno njegovoj radikalnoj ina?ici, spo?itavaju mizandriju i poticanje ženskog seksizma.
Ovime je samo zagrebana površina problematike pro i kontra feminizma o kojoj bi se mogle napisati disertacije.
